HBA) – Bộ luật hình sự năm 2015 được Quốc hội thông qua ngày 27/11/2015 có nhiều sai sót, do vậy, ngày 29/6/2016 Quốc hội ra nghị quyết số 144/2016/QH13 về việc lùi hiệu lực thi hành BLHS này. Tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XIV, các đại biểu đã có nhiều ý kiến đóng góp cho dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự số 100/2015/QH14 để Ban soạn thảo tiếp tục chỉnh sửa.
Ban soạn thảo cũng đã có Tờ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội về những nội dung dự kiến sửa đổi, bổ sung. Ban soạn thảo cũng đã xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS năm 2015 để có thể trình ra Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIV khai mạc vào ngày 22/5/2017.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cũng đã có báo cáo Tiếp thu, chỉnh lý, giải trình một số vấn đề lớn còn có ý kiến khác nhau của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm 2015.
Ngày 13/4/2017, tại Hội trường Trường Đại học Luật Hà Nội, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội tổ chức hội thảo “Góp ý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm 2015” với những mục đích sau:
Tham dự hội thảo có nhiều nhà khoa học, các chuyên gia đã tham gia soạn thảo, tổ biên tập dự thảo Bộ luật hình sự, đại diện các cơ quan: Tòa án Nhân dân tối cao, Vụ pháp luật Hình sự – Hành chính – Bộ Tư pháp, Hội luật gia Việt Nam, Phó giáo sư, giảng viên Khoa Luật hình sự của Trường ĐH Luật Hà Nội, Khoa Luật ĐH Quốc gia Hà Nội…và đông đảo các luật sư có nhiều năm kinh nghiệm tham gia tố tụng trong lĩnh vực hình sự, đại diện một số Đoàn luật sư địa phương…
Chủ trì hội thảo có PGS.TS. Trung tướng Trần Văn Độ – nguyên Phó Chánh án TANDTC, nguyên Chánh án Tòa án Quân sự Trung ương, Đại biểu Quốc hội khóa 13 và luật sư Hoàng Huy Được – Phó Chủ nhiệm Đoàn luật sư thành phố Hà Nội. Khai mạc hội thảo luật sư Hoàng Huy Được đề nghị các đại biểu tập trung đóng góp ý kiến về đối với các nội dung cụ thể sau:
Góp ý sửa đổi, bổ sung phần thứ nhất – Phần chung của BLHS năm 2015
– Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự (Điều 12):
– Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định về trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi;
– Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định về các giai đoạn thực hiện tội phạm;
– Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân;
– Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định về hình phạt;
Góp ý sửa đổi, bổ sung Phần thứ hai – Phần Các tội phạm của BLHS năm 2015
– Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định về các tội xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của con người;
– Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định về các tội phạm xâm phạm về trật tự quản lý hành chính;
– Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định về các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng;
– Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định về các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế;
– Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định về các tội phạm về chức vụ.
Góp ý sửa đổi, bổ sung qui định liên quan đến hoạt động nghề nghiệp của luật sư
Theo dự thảo tại Khoản 3 Điều 19 qui định về việc “Không tố giác tội phạm” và Điều 382 qui định về tội “cung cấp tài liệu sai sự thật hoặc khai báo gian dối” là rất nhạy cảm liên quan đến sự an toàn trong hoạt động nghề nghiệp của luật sư.
Toàn cảnh buổi Hội thảo
Tại hội thảo, các đại biểu thảo luận một cách sôi nổi tập trung đóng góp ý kiến vào một số nội dung quan trọng của BLHS 2015 như: Đóng góp ý kiến cho Điều 9 qui định về việc phân loại tội phạm; đóng góp vào Khoản 2 Điều 12 qui định về trách nhiệm hình sự của người đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi; Khoản 2 và khoản 3 Điều 14 về chuẩn bị phạm tội; Điều 382 tội cung cấp tài liệu sai sự thật hoặc khai báo gian dối; Nhóm tội phạm về xâm hại tình dục Điều 141, 142, 143, 144, 145, 146 cũng được các đại biểu quan tâm đóng góp chỉ ta những điểm còn bất cập, trùng lặp và đề xuất ý kiến, giải pháp thiết thực cho việc hoàn thiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 2015…
Hội thảo ghi nhận nhiều ý kiến trái chiều nhất vẫn là qui định tại các Điều 19 và Điều 382 Bộ luật hình sự 2015. Tại khoản 3, Điều 19 dự thảo Bộ luật Hình sự 2015 là: “Người bào chữa phải chịu trách nhiệm hình sự trong trường hợp không tố giác các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khác quy định tại Điều 389 của Bộ luật Hình sự”. Theo luận luận giải của các đại biểu là thành viên ban soạn thảo và tổ biên tập thì nội dung qui định khoản Điều 19 là theo hướng có lợi cho người bào chữa trong đó có luật sư. Tuy nhiên, đa số ý kiến cho rằng nên hủy bỏ Khoản 3 Điều 19 trong dự thảo dễ dẫn đến sự bất chắc trong hoạt động của người bào chữa, tác động không nhỏ đến tâm lý người bào chữa vì sợ rủi ro nghề nghiệp. Luật sư Huỳnh Phương Nam cho rằng, một khi không bỏ khoản 3 Điều 19 thì có thể xảy ra các trường hợp sau: một là, luật sư không tố giác khách hàng sẽ vi phạm pháp luật, vi phạm nghĩa vụ công dân, ngược lại, nếu luật sư tố giác khách hàng đồng nghĩa với việc luật sư phản bội lại niềm tin của khách hàng, vi phạm Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư. Một số ý kiến khác cho rằng, quy định tại khoản 3 Điều 19 là có căn cứ, tuy nhiên cũng đề nghị ban soạn thảo cân nhắc sửa đổi chỉ nên nên quy định đối với một số tội danh đặc biệt nghiêm trọng, xâm phạm an ninh quốc gia mà thôi.
Đóng góp ý kiến về tuổi chịu trách nhiệm hình sự của người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi. Đa số ý kiến đều nhất trí với phương án 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS với luận giải dự thảo “vừa kế thừa quy định của Bộ luật hình sự năm 1999, vừa thu hẹp phạm vị phải chịu trách nhiệm hình sự của người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi”, phù hợp với chính sách nhân đạo trong xử lý hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội. Nhấn mạnh về chính sách nhân đạo của đảng và Nhà nước đối với người chưa thành niên trong pháp luật hình sự, có ý kiến đề nghị người chưa thành niên chỉ phải chịu TNHS ở một số tội nghiêm trọng. Tuy nhiên, nhiều ý kiến khác lại cho rằng, cần rà soát để tránh trường hợp người chưa thành niên vi phạm ở mức độ nặng nhưng lại đưa vào khung nhẹ và ngược lại. Có như vậy, mới bảo đảm tính công bằng và nghiêm minh của pháp luật, tránh bỏ lọt tội phạm.
Đóng góp về Điều 382 tội cung cấp tài liệu sai sự thật hoặc khai báo gian dối: nhiều đại biểu đề nghị cân nhắc việc quy định chủ thể là người bào chữa phải chịu trách nhiệm hình sự được thiết kế trong Điều 382, bởi lẽ: người bào chữa với chức năng gỡ tội, theo qui định tại Điều 73 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 thì người bào chữa có quyền đưa ra những tài liệu do đương sự cung cấp hoặc tự mình thu thập để cung cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng mà họ cho là có thể gỡ tội cho bị can, bị cáo, người bị tình nghi. Rà soát toàn bộ BLTTHS, không có điều khoản nào quy định việc người bào chữa phải có nghĩa vụ “khai báo” (Điều 58 BLTTHS 2003, Điều 73 BLTTHS 2015). Điều 382 quy định người bào chữa “khai báo gian dối” phải chịu trách nhiệm hình sự là không phù hợp về kỹ thuật lập pháp. Đông đảo luật sư tham dự hội thảo đều cho rằng: quy định như Điều 382 sẽ dễ gây nhầm lẫn, khó hiểu và không khả thi trong thực tiễn áp dung, không phát huy tác dụng của bộ luật hình sự nhưng ngược lại quy định sẽ tạo áp lực, làm ảnh hưởng đến hoạt động hành nghề của luật sư trong giai đoạn hiện nay.
Với tinh thần khẩn trương và trách nhiệm, Hội thảo đã ghi nhận được 15 lượt ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS năm 2015. Luật sư Hoàng Huy Được đã thay mặt Đoàn luật sư cám ơn các chuyên gia, các nhà khoa học, giảng viên Đại học Luật Hà Nội, Đại học Quốc Gia Hà Nội, đại diện các cơ quan báo, đài đã đến dự và đưa tin về hội thảo. Đặc biệt, cám ơn BGH Trường Đại học luật Hà Nội đã giúp đỡ tạo điều kiện về cơ sở vật chất vô cùng tốt cho Đoàn luật sư tổ chức thành công hội thảo. Luật sư Hoàng Huy Được đã ghi nhận, tiếp thu các ý kiến đóng góp của đại biểu và sẽ tổng hợp để gửi đến Cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định.
Văn Phòng Đoàn
